تاثیر تنش خشکی و کمبود نیتروژن بر تغییرات کمی و کیفی پروتئین های محلول در برگ ذرت

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و نیتروژن بر میزان و چگونگی پروتئین های محلول در برگ ذرت ، یک طرح تحقیقاتی در سال 1381 در دو مکان دانشکدة کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و دانشکدة کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه به طور همزمان به اجرا در آمد. طرح مزبور به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوکهای کاملاً تصادفی و در سه تکرار پیاده گردید. در این آزمایش تنش خشکی در چهار سطح شامل تنش در مرحلة رویشی، مرحلة زایشی و مراحل رویشی-زایشی به همراه تیمار شاهد (بدون تنش) در کرت های اصلی و تیمار کود نیتروژن در دو سطح کود نرمال (200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و نصف این میزان (100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به همراه کاربرد دو رقم متوسط رس s.c 647 و t.c 647 ذرت به صورت فاکتوریل و در کرت های فرعی قرار داشتند. در طول این آزمایش، مقدار کمی پروتئین های محلول در مراحل قبل و بعد از اعمال تنش با استفاده از روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد و سپس داده های حاصل تجزیة آماری گردید. همچنین جهت تعیین کیفیت پروتئین های محلول در تیمار های آزمایشی، عصاره های حاصل به روش sds-page الکتروفورز شده و تغییرات بوجود آمده در باند های پروتئینی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که اعمال تنش خشکی در مرحلة رویشی(10-8 برگی)، تاثیر بسیار معنی دار بر روی پروتئین های محلول در برگ داشته و موجب کاهش آن در تیمار های تنشی نسبت به تیمار شاهد گردید. در تنش خشکی مرحلة زایشی(بعد از گرده افشانی)، وضعیت پروتئین های محلول در تیمار ها تغییر کرده و مقدار آن در تیمار های تنشی i2 (تنش در مرحلة زایشی) و i3 (تنش در هر دو مرحلة رویشی و زایشی) بطور معنی داری بیشتر از تیمار های i4 (شاهد) و i1 (تنش در مرحلة رویشی) گردید، در حالیکه در شروع مرحلة دوم تنش، مقدار پروتئین های محلول در کلیة تیمار ها به حد نسبتاً یکسان رسیده بود. تیمار نیتروژن نیز توانسته بود در بعضی مواقع تاثیر معنی دار بر روی این مؤلفه گذاشته و مقدار پروتئین در تیمار نیتروژن کامل بیشتر از تیمار کمبود نیتروژن شود. در شروع تنش ها، رقم v2 (t.c 647) برتری معنی دار نسبت به رقم v1 (s.c 647) داشت، اما در پایان تنش ها نتیجه عکس شده و رقم v1 پروتئین محلول بیشتری نسبت به رقم v2 در برگ های خود جمع نموده بود. در بررسی ژل های حاصل از الکتروفورز پروتئین ها در مرحلة بعد از تنش رویشی، باند های پروتئینی با وزن مولکولی 3/103، 8/52، 2/14 و 6/4 کیلو دالتن در تیمار های تنشی نسبت به تیمار شاهد حذف شده و یا تحلیل رفته بود. همچنین در الکتروفورز بعد از تنش زایشی، باند پروتئینی با وزن 2/89 کیلو دالتن در تیمار های تنشی i2 و i3 نسبت به تیمار شاهد ظاهر شده و باند های با وزن 6/21 کیلو دالتن در تیمار i1 و 2/35 کیلو دالتن در تیمار i4 تحلیل رفته بود. در این مورد اختلاف قابل توجهی بین باند های پروتئینی ارقام مورد آزمایش و سطوح کاربرد نیتروژن مشاهده نشد. به طور کلی بیشترین تأثیر تنش ناشی از خشکی بر مقدار کمی و کیفی پروتئین ها در مرحلة رویشی بوده و عکس العمل مشابه ارقام به دلیل مقاومت به خشکی و کودپذیری یکسان آنها می باشد.